Biologi dan ekologi asas bagi semut
Noel B. Tawatao, Institut Biologi Tropika dan Pemuliharaan, Universiti Malaysia Sabah
Semut adalah serangga eusosial dari famili Formicidae dalam order Hymenoptera. Mereka disifatkan
sebagai saling menjaga antara satu sama lain, pertindihan generasi pekerja dalam koloni dan juga
mempunyai sistem kasta yang maju (Wilson 1971). Sistem kasta terdiri daripada satu atau lebih
betina yang reproduktif (ratu), sebilangan kecil jantan yang reproduktif dan ramai pekerja, yang
mana boleh didapati disekitar dan didalam sarang. Semua semut hidup dalam koloni dan setiap kasta
mempunyai peranan mereka tersendiri di dalam mengekalkan dan mempertahankan seluruh koloni.
Daripada telur, semut membesar menjadi larva dan seterusnya menjadi dewasa. Didalam koloni,
anda akan mendapati ribuan pekerja berkeliaran dalam galeri dan terowong di dalam sarang.
Mereka bertanggungjawab dalam aktiviti harian seperti mengumpul makanan, menjaga dan memberi
makan semut yang belum matang, mengekalkan dan juga mempertahankan koloni. Apa yang menarik
ialah pekerja dalam koloni mempunyai tugas yang spesifik, yang menunjukkan pembahagian tugas
yang maju. Pekerja yang lebih muda biasanya akan tinggal didalam sarang untuk menjaga semut
yang belum matang sementara pekerja yang dewasa mencari makanan diluar sarang dan membina
serta mengali tanah untuk membesarkan atau membuat sarang yang baru. Semut adalah invertebrata
yang mempunyai sistem komunikasi yang maju (Hoelldobler & Wilson 1990). Semut boleh berkomunikasi
dengan merembeskan cecair kimia memandangkan kebanyakkan daripada mereka mempunyai penglihatan
yang lemah, dan dalam beberapa kes ada terdapat semut yang tidak mempunyai mata. Mereka
berkomunikasi menerusi semiochemicals yang dipanggil feromon yang dirembeskan daripada
kelenjar eksokrin. Feromon ini dibebaskan sebagai isyarat tanda amaran, tarikan atau
pergerakan, penentuan kasta, pengakuan dan juga komunikasi seksual (Hoelldobler & Wilson 1990).
Kepelbagaian semut yang tinggi di ekosistem hutan hujan tropika menyumbangan pelbagai peranan
dan membuatkan mereka menjadi kumpulan invertebrata yang terpenting dalam hutan. Mereka
bertindak dalam pereputan, pendebungaan, jurutera tanah, pemangsa dan indikator bagi
perubahan dalam persekitaran. Interaksinya dengan organisma yang lain juga turut menyumbang
kepada penghasilan ekosistem yang komplek dan mapan.
Hölldobler B, Wilson EO (1990) The Ants. The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass.
Wilson EO (1971) The insect societies. Belknap Press, Cambridge, MA. 548 p.
Kembali ke rumusan "ekologi"